Historia systemów operacyjnych

Przed II połową XIX wieku komputery nie obsługiwały systemu operacyjnego, jedynie programy, które umożliwiały toporną, ale jednak, komunikację z użytkownikiem. Pojawiły się pierwsze edytory tekstu. Nie było interfejsu graficznego, jedynie tekstowy.

W latach 50. producenci własnych sprzętów zaczęli tworzyć współpracujące z konkretnym sprzętem systemy operacyjne. Dopiero w latach 60. na rynku pojawiają się komputery marki IBM, które mogły obsłużyć jeden i ten sam system operacyjny IBM/360. Kamieniem milowym w historii systemów operacyjnych jest pojawienie się Uniksa w 1969 r. System ten można zainstalować już na wielu platformach. Lata 70. to era komputerów osobistych, pojawia się w nich interfejs graficzny (pierwsze było Apple). Na początku systemu były jednozadaniowe (wykonywały tylko jedno zadanie, program), czyli nie współbieżne.

Kalendarium systemów operacyjnych, kluczowe daty:

  • 1969 r. - Unix
  • 1976 r. - Apple I
  • 1981 r. - MS DOS
  • 1983 r. - Lisa. Pierwsza mysz i interfejs graficzny Apple
  • 1984 r. - Macintosh (Mac OS)
  • 1985 r. - Microsoft Windows
  • 1991 r. - Linux

Odmiana wyrazów wg Internetowej Poradni Językowej Uniwersystetu Warszawskiego:
unix, uniksa, uniksie
linux, linuksa, linuksie

Unix

Unix jest przenośnym systemem operacyjnym, przeznaczonym na wiele architektur komputerowych i mającym wiele odmian i modyfikacji. Jego historia ma już przeszło 40 lat. Jej początek datuje się na rok 1966, to data rozpoczęcia prac na Multicsem, systemem, na którym unix bazuje. Pierwsza wersja systemu operacyjnego Unix powstała w Bell Labs firmy AT&T w stanie New Jersey w 1969 r. na komputery architektury PDP-7 i PDP-9 firmy DEC. Jego głównymi autorami byli Ken Thompson i Dennis Ritchie - został napisany najpierw w assemblerze, potem przepisany do C.

1975 r. - Unix Wersja Szósta - rozprowadzana nieodpłatnie na uczelniach dla zastosowań akademickich. Przyczyniło się to do gwałtownego rozwoju systemu, powstawania poza AT&T rozszerzeń i oprogramowania. Legendą tego okresu stała się napisana przez profesora Uniwersytetu Nowej Południowej Walii w Australii, Johna Lionsa tzw. Lions Book zawierająca pełny kod wraz z komentarzem wers po wersie.

Wraz z początkiem lat 80. AT&T zdecydowała się na komercjalizację Uniksa. W 1983 roku ukazała się pierwsza wersja komercyjna Uniksa z AT&T, System V. AT&T przestała udostępniać kod źródłowy systemu poza licencjami komercyjnymi. Spowodowało to protesty wśród wielu inżynierów akademickich, którzy do tej pory pisali własne rozszerzenia systemu i uczestniczyli w jego rozwoju Blokada nałożona na kod stała się przyczyną powstania na bazie społeczności użytkowników i niezależnych twórców Uniksa ruchu wolnego oprogramowania. Założona w 1983 roku przez Richarda Stallmana z Free Software Foundation postawiła sobie za cel stworzenie wolnego systemu uniksowego bez kodu pochodzącego z AT&T.

W przeciągu lat 80. powstało mnóstwo komercyjnych wersji systemu, ambicją większości firm informatycznych stało się posiadanie własnej odmiany Uniksa. Rozdrobnienie systemu na różne wydania i izolacja zespołów programistycznych szybko spowodowały kłopoty ze zgodnością poszczególnych odmian, co zaowocowało staraniami o standaryzację rozwiązań, wywołań i funkcji.
1988 r. – publikacja standardu POSIX zapewniający zgodność.

Systemy z rodziny unix obsługiwane są zazwyczaj poprzez edycję wiersza poleceń. W obrębie systemów unix wywodzących się z oryginalnego kodu firmy AT&T wyróżnia się pochodne: Systemu V oraz BSD. Podział ten jednak współcześnie stracił znaczenie z powodu wzajemnych powiązań systemów z rodziny unix.

Wiele osób, korzystając z poczty elektronicznej, przeglądając listy dyskusyjne czy też zawierając nowe znajomości na kanałach IRC nie zdaje sobie sprawy, że korzysta z usług serwerów uniksowych. Systemy udostępniają użytkownikom swoje zasoby, nie wymagając od nich umiejętności obsługi tych maszyn. Dzisiejszy Internet nie istniałby, gdyby nie wysokowydajne komputery oparte na procesorach RISC z zainstalowanymi wielozadaniowymi systemami operacyjnymi typu unix. Unix jest zarejestrowanym znakiem towarowym The Open Group, Liderem, jeśli chodzi o obsługujących witryny sieci Web. Wywarł duży wpływ na dzisiejszą informatykę, tak bezpośredni jak i pośredni. To jemu zawdzięczają swoją popularność język C i reguła KISS. Prekursor nowych technologii takich jak rekursywny system plików i NFS. Po jego poznaniu wiele osób uznaje go za niezastąpiony sposób komunikacji człowieka z komputerem.

Systemy firmy Apple

Nazwę firmy wymyślił Jobs. Pracował w latach 70 przy zbieraniu jabłek. Nazwa Macintosh to odmiana jabłka (McIntosh).

Pierwszy komputer firmy to Apple I (1976 r.) – komputer do samodzielnego złożenia. Sukcesem okazał się dopiero rok później Apple II, najlepiej sprzedający się komputer początku lat 80., w większości opracowany przez Steve'a Wozniaka, współzałożyciela firmy. Komputery te jednak sporo kosztowały.

Pierwszy interfejs graficzny

Wynalazcą GUI (ang. Graphical User Interface) i myszki była firma Xerox, sprzedała ona jednak prawa firmie Apple. Apple rozwinął ideę xerox i w 1983 roku ukazał się pierwszy komputer z GUI oraz myszką komputerową - Lisa, po nim w 1984 r. - Macintosh (Mac), który osiągnął jeszcze większy sukces handlowy. Obecnie klasa osobistych desktopów Apple’a nosi nazwę iMac. iMakowe: wyświetlacz, stacja dysków oraz pozostałe podzespoły znajdują się w jednej obudowie.

Apple starało sie opatentować wygląd i wrażenia swego systemu. Mimo że interfejs MacOs był bardzo intuicyjny i wygodny, sam system cierpiał na wiele bolączek jak np. brak wielozadaniowości czy w pełni bezpiecznej pamięci.

W 1991r. - pierwsza generacja PowerBooków. Od 2001 komputery Apple sprzedawane są z systemem operacyjnym Mac OS X opartym na mikrojądrze Mach i BSD. Mac OS X jest zgodny ze standardem POSIX oraz party o całkiem nowe rozwiązania systemowe. Wprowadzono w nim wiele możliwości, aby zapewnić stabilną platformę od Mac OS 9, np. wywłaszczeniowa wielozadaniowość i ochrona pamięci. W 2006 roku Apple ze względu na wydajniejsze i energooszczędniejsze procesory Intel, skłania się ku implementacji ich w laptopach (wcześniej PowerPC).

Kolejne wersje, od systemu Mac OS X, są numerowane:
MacOS X 10.0
MacOS X 10.2 nazwa kodowa Jaguar
MacOS X 10.3 nazwa kodowa Panther(koniec 2003 r.)
MacOS X 10.4 Leopard
Mac OS X 10.5 Snow Leopard

Systemy firmy Microsoft

Microsoft to firma załozona przez przez Billa Gatesa i Paula Allena w 1975 r.

W roku 1981 firma wydała na świat MS DOS - nie był on systemem wielozadaniowym, nie posiadał zarzadzania pamięcią ani ochrony pamięci. Pierwsza wersja Microsoft Windows w wersji została wydana dopiero roku 1985, była nakładką graficzną na MS DOS. Ciekawostką jest, że pierwszy Windows nie posiadł kosza ponieważ patent na to rozwiązanie miała firma Apple. Microsoft Windows w wersji 2.0 ukazał się w roku 1987, pojawił się razem z nim MS Excel i MS Word. Windows 3.0 został wydany w 1990 roku i został sprzedany w ilości 10 mln kopii - zaimplementowano tu mechanizm pamięci wirtualnej. Windows 3.1 - pierwszy Windows z polskieą wersją językoweą.
1995 r. - Windows '95.
1998 r. - rozpoczęła się sprzedaż Windowsa '98 z nowym system plików FAT32.
2000 r. - Windows Millenium Edition z funkcją przywracania systemu i automatycznymi atualizacjami. Mało stabilny, jako ostatni opierał się na MS DOS.
W 2001 r. - Ukazuje się Windows XP. Windows XP chociaż ma już sporo lat wciąż jest lepiej oceniany przez użytkowników kolejna Vista i Windows 7 beta. Windows XP został wydany w wielu edycjach, np. Home Edition.
W 2003 r. - Windows Server 2003.
2006 r. - Windows Vista wyposażony w zupełnie nowy interfejs graficzny. Nie zyskuje zbyt wiele uznania.
2008 r. - Microsoft Windows Server 2008
Obecnie oferowana jest wersja Windows 7.

Linux

Nie był oryginalnie zaprojektowany jako przyjazny dla użytkownika, wzorował się na uniksie. Został stworzony przez grupę ludzi współpracujących przez internet. Pomysłodawcą był Linus Torvalds. Rozczarowany możliwościami DOSa rozpoczął projekt od podstaw nad własnym systemem w 1991 r. , w 1992 r. pojawiła się pierwsza jego wersja, dostępna bez opłat dla wszytskich zainteresowanych. Linux zawiera większość mechanizmów znanych z Uniksa oraz całkiem nowe. Jest kompatybilny z większością standardów Unix na poziomie źródłowym (biblioteki, jądro, sterowniki, programy użytkowe). Jednak podstawowy kod (jądro) Linuksa wzbogacany jest przez różne organizacje i dostawców komercyjnych. W wyniku tego procesu tworzone są formy dystrybucyjne systemu. Linux pracuje na szeregu różnych platform. Licencje systemów. Błędy wykrywano natychmiast, licencja jasna, niska cena.

Początkowo, Linux był jedynie systemem tekstowym, tak jak DOS. Wkrótce jednak pojawiła się do niego nakładka XWindows, która pozwalała na używanie myszki i poruszanie się w intuicyjnym systemie graficznym.

Linux jest popularnym środowiskiem programowym o otwartym źródle, konkurującym z systemami Microsoft Windows i Apple Macintosh. Składa się z czterech głównych elementów:

  • Jądra (kernel)
    Jest to system operacyjny niskiego poziomu, zajmujący się obsługą plików, dysków, sieci komputerowej i innych ele- mentów, które uznajemy za oczywiste.
  • Dostarczonych programów
    Są tysiące programów przeznaczonych do manipulacji pli- kami, edycji tekstów, obliczeń matematycznych, składu dokumentów, obróbki audio i wideo, programowania, two- rzenia stron WWW, szyfrowania, zapisu płyt CD... wybór jest niemal nieograniczony.
  • Powłoki (shell)
    To interfejs użytkownika, pozwalający wpisywać polecenia, wykonywać je i wyświetlać wyniki. Istnieje cała gama powłok dla Linux.
  • Systemu X
    Jest to system graficzny, pozwalający na obsługę okien, menu, ikon, myszy i innych elementów typowych dla inter- fejsów GUI (Graphical User Interface — Graficzny Interfejs Użytkownika). Na bazie systemu X budowane są bardziej złożone środowiska graficzne; najbardziej znane z nich to KDE i GNOMĘ. W książce będziemy opisywać programy otwierające w czasie działania własne okna systemu X.

Plusy

  • Darmowy.
  • Wolny system - najczęściej używaną licencją jest GPL (GNU Public License). Mówi ona o tym, że każdy kto tego chce może zmienić Linuksa i ewentualnie może tą zmienioną wersje rozprowadzać, pod warunkiem jednak, że kod dalej będzie dostępny. W praktyce można pobrać obraz jądra, po to, by dodać wsparcie dla urządzenia teleportującego bądź podróży w czasie i sprzedawać swój kod dopóki twoi kupcy mają kopię kodu źródłowego. Dziś tylko ok 2% kodu pochodzi od Linusa Torvaldsa.
  • Przenoszalny na każdą platformę sprzętową (może to być program pralki).
  • Zaprojektowany do nieprzerwanego działania.
  • Tańszy, bezpieczniejszy i lepiej pracował, bardziej wydajny w sieci, tak jest zresztą do dziś.
  • Krótki okres debugowania aplikacji, są szybko naprawiane.
  • Pozwala na łatwy dostęp do systemów plików używanych w najróżniejszych systemach operacyjnych.

Minusy

  • Dużo dystrybucji. Ale oznacza to także, że każdy znajdzie to czego potrzebuje.
  • Niezbyt przyjazny i zbyt skomplikowany , jeżeli chodzi o rdzeń, jest mniej przyjazny niż MS Windows i zdecydowanie bardziej skomplikowany od MacOS, ale... w związku z jego popularnością podjęte zostały kroki, aby sprawić, żeby Linux był prostszy w obsłudze, zwłaszcza dla nowych użytkowników. ciągle dąży do doskonałości.
  • Jądro linuksa nie jest tak szybkie, jak jądra systemów BSD, oferuje niższy poziom bezpieczeństwa, a także nie posiada nowoczesnych rozwiązań programowych (np. system plików ZFS, budowa mikrojądra, stronnicowanie pamięci jądra).
  • Producenci sprzętu nie są chętni ujawniać swoich tajemnic technologicznych, przez co bardzo trudno stworzyć otwarty sterownik.